آیا تنش‌های خاورمیانه می‌تواند قیمت نفت را به ۹۰ دلار برساند؟
در پی عملیات «وعده صادق ۲» و تهدیدات اسرائیل برای حمله به تاسیسات نفتی ایران، بازار نفت با چالش‌های جدیدی مواجه شده است، به‌طوریکه تحلیلگران گلدمن ساکس بر این باورند که درصورت خروج نفت خام ایران از بازارهای جهانی قیمت این طلای سیاه به بشکه‌ای ۹۰ دلار نیز خواهد رسید.
ماه‌های اخیر، تحولات ژئوپلیتیکی در خاورمیانه و تهدیدات نظامی میان ایران و اسرائیل، نگرانی‌های جدی درباره افزایش قیمت نفت را به همراه داشته است. عملیات «وعده صادق ۲» که توسط نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران اجرا شد، به عنوان پاسخی به تجاوزات رژیم صهیونیستی، توانست قدرت بازدارندگی ایران را در منطقه به شدت افزایش دهد، این عملیات و تهدیدات متقابل اسرائیل برای حمله به تأسیسات نفتی ایران، باعث افزایش تنش‌ها در منطقه شده است.
در این میان، جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده در پاسخ به سوالاتی درباره احتمال حمله به تأسیسات نفتی ایران، اظهار داشت که دولت او در حال بررسی این موضوع است، این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که اهمیت نفت ایران برای کشورهای همسایه همچون چین، نقش مهمی در معادلات اقتصادی و سیاسی منطقه دارد، چین به عنوان یکی از بزرگترین واردکنندگان نفت ایران، به شدت به ثبات در تأمین انرژی خود وابسته است و هرگونه اختلال در این زمینه می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر اقتصاد این کشور داشته باشد.
با توجه به نزدیکی انتخابات در آمریکا، دموکرات‌ها تمایلی به انجام حملات نظامی پیش از انتخابات ندارند تا از تأثیرات منفی آن بر نتایج انتخابات جلوگیری کنند این موضوع نشان‌دهنده حساسیت بالای مسائل داخلی آمریکا بر تصمیمات سیاست خارجی این کشور است، از سوی دیگر گزارش گلدمن ساکس، نشان می‌دهد که در صورت حمله به تأسیسات نفتی ایران و خروج نفت این کشور از بازار جهانی، قیمت نفت می‌تواند به ۹۰ دلار در هر بشکه برسد، این افزایش قیمت می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر اقتصاد جهانی داشته باشد و نگرانی‌های بیشتری را درباره تأمین انرژی در سطح بین‌المللی ایجاد کند. افزایش قیمت نفت نه تنها بر هزینه‌های حمل و نقل و تولید تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند منجر به افزایش تورم در بسیاری از کشورها شود.
به‌طور کلی، تحولات اخیر نشان‌دهنده پیچیدگی و حساسیت بالای مسائل ژئوپلیتیکی در خاورمیانه و تأثیرات گسترده آن بر بازارهای جهانی است، این مسائل نیازمند توجه و بررسی دقیق از سوی تمامی بازیگران بین‌المللی است تا از بروز بحران‌های بزرگ‌تر جلوگیری شود.
ظرفیت صادرات نفت خام کشور
محمد صادق مهرجو، کارشناس ارشد نفت و انرژی در گفت‌وگو با ایمنا اظهار می‌کند: در حال حاضر، ظرفیت صادرات نفت خام کشور بین یک و نیم تا ۷۵۰ هزار بشکه در روز است، که در مقایسه با سایر تولیدکنندگان، از جمله عربستان سعودی، آمریکا و روسیه که جز سه قطب تولید کننده نفت خام دنیا هستند میزان قابل توجهی است، چرا که قادر به تأمین این مقدار نفت خام نیستند، و در حال حاضر بر روی پیک تولید خود متمرکز هستند.
وی اضافه می‌کند: کشور روسیه مجبور است حداکثر تولید خود را که حدود شش میلیون بشکه نفت خام است، به بازار عرضه کند همچنین عربستان نیز نزدیک به ۹.۵ میلیون بشکه نفت خام تولید می‌کند که نیاز داخلی آن حدود ۳.۵ تا ۴ میلیون بشکه در روز است و مابقی آن را صادر می‌کند، آمریکا خود بیشتر تأمین کننده نفت خام اروپا است و میزان کمی از نفت خام آن به سمت آسیا فرستاده می‌شود.
کارشناس ارشد نفت و انرژی اضافه می‌کند: نفت خام ایران بیشتر به چین صادر می‌شودکه چیزی حدود ۸۰ درصد است، کیفیت نفت خام ایران نسبت به نفت خام اورال روسیه از درجه کیفیت و یا ای‌پی‌آی (درجه سبکی) بالاتری برخوردار است؛ نفت خام سنگین ایران بین ۲۹ تا ۳۱ است، در حالی که کیفیت نفت خام اورال به طور تقریبی ۱۷ است. این نشان‌دهنده کیفیت بالاتر نفت خام ایران است، چرا که هرچه میزان این درجه بیشتر باشد کیفیت نفت خام و سبکی آن بیشتر است.
تأثیر درگیری‌ها بر بازار نفت
مهرجو ادامه می‌دهد: نفت روسیه بیشتر به کشورهای هند و مقداری هم چین صادر می‌شود، اما بیشتر نفت خام ما به کشور چین صادر می‌شود، همچنین نفت خام ایران به نسبت روسیه از سبکی بیشتری برخوردار است، و گرید نفت خام ایران متناسب با گرید نفت خام عربستان است؛ عربستان در حال حاضر مشتریان خاص خود را دارد، و بیشتر تأمین کننده پالایشگاههای شرق آسیا، کره و ژاپن است، و مقداری هم پالایشگاههای شرق دور و چین را تأمین می‌کند. مزیت نفت خام ایران در این زمان، تخفیف‌های ارائه شده به مشتریان است که باعث افزایش حاشیه سود پالایشگاه‌ها می‌شود، حال محروم شدن از این ۱.۵ تا یک میلیون ۷۵۰ هزار بشکه در روز، مقدار قابل توجهی است، و در کوتاه مدت قابلیت جایگزینی ندارد به همین خاطر اگر صادرات نفت خام ما به هر دلیلی کاهش یابد، احتمال ایجاد تلاطم در بازار وجود دارد، همانند عملیات (وعده صادق ۲) که موجب افزایش نفت خام شد در صورت بروز درگیری‌ها در منطقه به خصوص عراق و ایران، قیمت نفت ممکن است به ۹۰ دلار و حتی در صورت طولانی شده امکان دارد به کانال ۱۰۰ دلار نیز برسد.
مهرجو می‌گوید: در صورت حمله متقابل از سوی اسرائیل و مورد هدف قرار دادن منطقه خارک که پایانه صادراتی کشور است، امکان صادرات نفت خام به‌خصوص به کشوری همچون چین نخواهد بود که موجب رخ داد اتفاقات ناگواری خواهد شد، همچنین ممکن است قیمت نفت خام به کانال ۸۰ دلار و بعد از آن به کانال ۹۰ دلار وارد شود، اما آمریکایی‌ها تمایلی برای افزایش قیمت نفت خام ندارند، چرا که نزدیک به انتخابات آمریکا هست و اگر قیمت نفت افزایش پیدا کند متناسب با آن قیمت فرآورده افزایش پیدا خواهد کرد، که موجب نارضایتی رأی‌دهندگان در آمریکا خواهد شد، به همین خاطر این گزینه خوبی برای حزب دموکرات‌ها نیست، و از تمامی ابزارهای خود استفاده می‌کنند که گسترش در گیری‌ها به سمت عراق و ایران که دو تولید کننده عمده نفت خام در دنیا هستند اتفاق نیفتد.
وی عنوان می‌کند: تنش‌ها در حال حاضر بین کشورهای اسرائیل، لبنان، فلسطین و گاهی هم یمن محدود شده است، اگر تهدیدها عملی شود و صادرات نفت ما مختل گردد، بازار تحت تأثیر قرار خواهد گرفت و قیمت‌ها افزایش خواهد یافت.
تأثیر تهدیدات سیاسی و افزایش قیمت‌ها
محمد جواد نصر، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با ایمنا اظهار می‌کند: سهم ایران از بازار نفت دنیا حدود هفت تا هشت درصد است و روزانه حدود ۱۰۰ میلیون بشکه نفت در دنیا در حال تبادل است که سهم ایران در بازار صادراتی کمتر از یک میلیون بشکه است که با استخراج دو و نیم میلیون بشکه نفت در روز، ایران ناگزیر است که بخش عمده‌ای از آن را برای مصرف داخلی استفاده کند.
وی اضافه می‌کند: با توجه به آمار گفته شده، وزن ایران در بازار نفت جهانی کمتر از یک درصد است، حال اگر ایران به طور کامل از زنجیره نفت جهانی خارج شود، تنها تأثیر اندکی بر قیمت‌ها خواهد داشت، برای نمونه ممکن است قیمت نفت از ۷۳ دلار به ۷۴ تا ۷۵ دلار تغییر کند، اما تأثیر ایران بر بازار نفت تنها به تولید نفت محدود نمی‌شود و تنش‌های سیاسی در خاورمیانه نیز می‌تواند تأثیرات قابل توجهی داشته باشد، چرا که سهم قابل توجهی از نفت در سطح خاور میانه در حال تولید است.
کارشناس اقتصادی ادامه می‌دهد: تحلیلگران بر این باورند که در صورت بروز هرگونه تنش، بازار نفت در حال پیش‌خور کردن این ریسک‌ها است، قیمت نفت جهانی به دلیل ریسک‌های موجود در حال افزایش است، پس از مصاحبه جو بایدن که در خصوص حمله به تأسیسات اتمی ایران از وی سوال شد که جواب منفی داد اما در مقابل به سوال حمله به تأسیسات نفتی ایران پاسخ در حال بررسی هستیم را داد که بعد از این مصاحبه قیمت نفت افزایشی شد.
نفت کالای سیاسی است
نصر می‌گوید: نفت کالای سیاسی است، و بازار نفت به طور کلی تحت تأثیر کنش‌های سیاسی قرار دارد و در اوج تنش‌ها، به‌ویژه در دهه ۸۰ شاهد افزایش قیمت‌ها بوده‌ایم؛ در روزهای اخیر، ایران واکنش نظامی به اسرائیل نشان داده است که این امر تأکید بر غیرقابل پیش‌بینی بودن تنش‌ها دارد، بازارهای نفت به‌طور معمول حوادث را پیش‌بینی می‌کنند و تغییرات قیمت به طور آنی رخ می‌دهد، برای نمونه چند ساعت قبل از حمله ایران، قیمت نفت چهار دلار افزایش یافت.
وی عنوان می‌کند: افزایش قیمت نفت و تنش‌های مرتبط با آن برای اقتصاد آمریکا مطلوب نیست، چرا که این موضوع می‌تواند به افزایش قیمت بنزین و تورم منجر شود، فدرال رزرو نیز در تلاش است تا هزینه‌ها را کنترل کند و چرخه انبساط اقتصادی را تسریع ببخشد؛ در نهایت هیچ‌کس نمی‌تواند به‌طور قطع پیش‌بینی کند که چه اتفاقی خواهد افتاد، زیرا این موضوعات به‌طور معمول از منطق پیروی نمی‌کنند و ممکن است در لحظه تصمیمات غیرقابل پیش‌بینی گرفته شود.
به گزارش ایمنا، تحولات اخیر در خاورمیانه و تهدیدات نظامی میان ایران و اسرائیل، به همراه اظهارات جو بایدن درباره احتمال حمله به تأسیسات نفتی ایران، نگرانی‌های جدی درباره افزایش قیمت نفت و تأثیرات آن بر اقتصاد جهانی را به همراه داشته است، این وضعیت چالش‌های متعددی از جمله افزایش قیمت نفت، اختلال در تأمین انرژی، تنش‌های ژئوپلیتیکی را برای بازار نفت ایران و جهان به وجود آورده است، حال باید برای جلوگیری از مشکلات و چالش‌های پیش روی بازار نفت راهکارهای همچون دیپلماسی و مذاکره، تنوع‌بخشی به منابع انرژی و توسعه انرژی‌های تجدید پذیر می‌توانند از راهکارهای مؤثر در این زمینه باشند، به طور کلی مدیریت چالش‌های پیش‌رو نیازمند همکاری و هماهنگی بین‌المللی و استفاده از راهکارهای دیپلماتیک و اقتصادی است تا از بروز بحران‌های بزرگ‌تر جلوگیری شود و ثبات در بازارهای جهانی حفظ گردد.
منبع: ایمنا
