تبادلات دیپلماتیک ایران و عربستان/ تازه‌ترین گام‌های تهران ریاض در مسیر عادی‌سازی روابط
گام‌های تهران و ریاض در مسیر به تثبیت روابط تاریخی ایران و عربستان، جدی‌تر از هر زمان دیگری شتاب گرفته و دو کشور ضمن تبادل هیأت‌های دیپلماتیک در تکاپوی همراهی و همکاری برای حل چالش‌های خاورمیانه هستند.
به گزارش خبرنگار حوزه سیاست خارجی ایرنا، حسین امیرعبداللهیان» و «فیصل بن فرحان» وزرای خارجه ایران و عربستان روز پنجشنبه ۱۷ فروردین در پکن پایتخت چین، برای نخستین بار از زمان قطع روابط دو کشور دیدار و بیانه مشترک همکاری امضا کردند. به فاصله چند روز از امضای این بیانیه، هیأت دیپلماتیک عربستان به منظور فراهم‌سازی مقدمات افتتاح سفارتخانه و کنسولگری در ایران، به تهران سفر کردند که ریاست هیأت سعودی را «ناصر بن عوض آل غنوم » برعهده دارد و این هیأت روز شنبه در مقر وزارت خارجه در تهران با مهدی هنردوست، مدیر کل تشریفات وزارت خارجه دیدار کردند. براساس اعلام وزارت امور خارجه هیأت ایرانی هم در چند روز آینده برای رایزنی‌های بیشتر به ریاض سفر خواهند کرد.
«علیرضا عنایتی» مدیرکل خلیج فارس وزارت امور خارجه از استقرار دو هیأت جداگانه یکی در جده و دیگری در ریاض خبر داده تا اقدامات لازم را برای ترمیم وضعیت و آمادگی برای بازگشایی سفارتخانه و کنسولگری ایران در عربستان انجام شود. همچنین موافقتنامه حمل و نقل هوایی و از سر گیری پروازهای از مبدا و به مقصد ایران و عربستان هم در دستور کار هیأت‌های ایران قرار دارد.
چرایی شتاب در روند عادی‌سازی روابط
در سایه عزم جدی تهران و ریاض، روابط سرد هفت ساله میان دو کشور به فاصله یک ماه (۱۹ اسفند ۱۴۰۱ تا ۱۷ فرودین ۱۴۰۲) روند پرشتاب و گرمی گرفت. وزرای خارجه در پکن و سفرای دو کشور در شماری از کشورهای ثالث دیدار و گفتگو و هیأت‌های دیپلماتیک به پایتخت‌ها اعزام شدند. این شتاب اما ریشه در بسیاری از واقعیات منطقه و جهان از یک‌سو و اهداف بلندمدت مقامات دو کشور در حوزه سیاست داخلی خود دارد. واقعیت آن است که جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی دو کشور مهم و اثرگذار در حوزه جغرافیایی غرب آسیا و خاورمیانه هستند که روابط عاری از تنش و گرم آنها مهمترین عامل ثبات‌ساز در منطقه محسوب می‌شود و به تصریح «ناصر کنعانی» سخنگوی وزارت امورخارجه این توافق حتماً تاثیرات مثبت و ایجابی در تقویت همکاری برای افزایش صلح، ثبات و امنیت و همچنین تقویت مناسبات اقتصادی و تجاری نه تنها میان دو کشور و بلکه میان کشورهای منطقه خواهد داشت و ما گمان می‌کنیم که بهبود و تجدید مناسبات ایران و عربستان علاوه بر ابعاد دو جانبه دارای تاثیرات مثبت منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای باشد. هر دو کشور به وضوح از قطع هفت ساله روابط آسیب دیدند و این آسیب در سطح منطقه هم مشخص و ملموس است. پایان بخشیدن به این روند آسیب‌زا، یکی از مهمترین دلایل عزم ایران و عربستان برای از سرگیری روابط و شتاب در این زمینه است.
دومینوی ثبات در خاورمیانه
همزمان با حضور یک هیأت سعودی در ایران، هیأت دیگری هم در صنعا پایتخت یمن حضور دارد و این یکی از مهمترین نتایج مثبت آغاز روابط ایران و عربستان است. هیأت عربستانی به همراه هیأتی از یمن، در صنعا مأمور هستند تا به جنگ ۸ساله در یمن پایان دهند و میان طرف‌های درگیر آتش‌بس ایجاد کنند. جنگی که تاکنون بیش از ۱۸ هزار نفر قربانی، ۳۰ هزار زخمی و قحطی بی‌سابقه‌ای در پی داشته است که عمده قربانیان آن زنان و کودکان بی‌دفاع یمنی بودند. همراهی ایران و عربستان به عنوان حامی دو گروه درگیر می‌تواند به کابوس این جنگ پایان داده و به الگویی برای دیگر بحران‌های منطقه تبدیل شود.
چالش در خاورمیانه اما تنها محدود به جنگ داخلی نیست و گاهی اختلافات پنهانی در کشورهای مختلف این منطقه موجب بروز معضلات آشکار می‌شود که لبنان نمونه بارز آن است. کشمکش‌های میان پیروان مذاهب در این کشور، دولتی که تشکیل نشده فرو می‌پاشد، مشکلات اقتصادی، تهاجم و تجاوز رژیم صهیونیستی از مهمترین معضلاتی است که مردم لبنان با آن درگیر هستند و ایران و عربستان با توجه به اثرگذاری خود بر گروه‌های مختلف در این کشور می‌توانند در این زمینه اقدامات و همکاری‌های موثری انجام دهند. سازش میان ایران و عربستان با توجه به تاثیری که ریاض بر کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس دارد می تواند به نوعی روابط برخی از آن ها مانند بحرین را هم با ایران ترمیم بخشد موضوعی که در دستور کار آینده دیپلمات های ایران، عربستان و بحرین قرار دارد.
در نهایت همراهی ایران و عربستان در منطقه می‌تواند زمینه‌ساز ناکامی و شکست پروژه‌های اختلاف افکن رژیم صهیونیستی را فراهم کند. تل‌آویو با همراهی و پشتیبانی واشنگتن به فاصله کوتاهی از قطع روابط میان ایران و عربستان ضمن سودجستن از این شرایط درصدد اجرای طرح‌های شوم خود در خاورمیانه به بهانه ایجاد صلح بود. طرح‌هایی که گرچه با هیاهو و جنجال‌های بسیاری در رسانه‌ها مطرح و تبلیغ شد اما آغاز روند همراهی دو کشور مسلمان ایران و عربستان می‌تواند پایان رویاهای آشوب‌آفرین صهیونیسم در خاورمیانه باشد. نزدیکی تهران و ریاض می‌تواند تمام راه طی شده از سوی تل‌آویو برای ارتباط نزدیک با کشورهای مسلمان حاشیه خلیج فارس را به نقطه صفر بازگرداند و این مهمترین نگرانی خارجی کابینه پرتلاطم بنیامین نتانیاهو در هفته‌ها و ماه‌های آینده خواهد بود. همگامی تهران-ریاض همچنین می‌تواند حامی اصلی مردم فلسیطن در مقابله با تجاوز رژیم صهیونیستی و مقابله با آن باشد.
این رویدادهای ثبات‌ساز مانند دومینویی است که با امضای بیانیه میان امیرعبداللهیان و فرحان آغاز شده است. این دومینو در نخستین مسیر خود درصدد خاموش کردن آتش جنگ در یمن، ایجاد ثبات سیاسی داخلی در لبنان، ناکام گذاشتن تفرقه‌اندازی‌های رژیم صهیونیستی و درنهایت پشتیبانی از مردم فلسطین است و نتیجه نهایی این دومینو ثباتی است که خاورمیانه مدتهاست از آن محروم شده است.
آغاز روابط و انتفاع اقتصادی ایران و عربستان
حجم تبادلات تجاری ایران و عربستان در هفت سال قطع روابط دیپلماتیک بنابر اعلام آمارها و با توجه به ظرفیت‌های اقتصادی دو کشور ناچیز ۲۵۰ میلیون دلار بوده است که باز هم با توجه به همین ظرفیت‌ها قابلیت ارتقا ۲ تا ۳ میلیارد دلاری را دارد. به همین دلیل است که کنعانی از آمادگی طرفین برای تبادل هیأت‌های اقتصادی و تجاری دو کشور را در دو بخش دولتی و خصوصی خبر سخن گفته و احسان خاندوزی وزیر اقتصاد و داریی هم از دستور کار بودن تأسیس اتاق بازرگانی ایران و عربستان خبر داده است.
در اسناد بالادستی و راهبردی دو کشور موضوع بهره‌گیری از ظرفیت‌های منطقه و همسایگان مورد تأکید قرار گرفته و این نقشه راهی برای گسترش تعاملات مالی ریاض و تهران خواهد بود. عربستان سعودی هم در حوزه زیرساخت‌های شهری و هم ارتباطات نقشه‌های بلندپروازانه‌ای تهیه و تدارک دیده که با توجه به ظرفیت‌های جمهوری اسلامی در این دو حوزه می‌تواند بازار بکری برای توانمندی‌های ایران باشد. شرایط جغرافیایی شبه‌جزیره عربستان می‌تواند صنایع غذایی ایران را در بازار آن کشور مطرح و به برندی غیرقابل حذف تبدیل کند و در نهایت همراهی دو کشور در حوزه نفت و انرژی، می‌تواند پارامترهای و فشارهای اثرگذار بر تعیین قیمت و صادرات در این حوزه را به نفع دو کشور تغییر دهد.
منبع: ایرنا
