افزایش ۵ برابری نرخ فرونشست گردوغبار در حوضه تالاب گاوخونی

استاد گروه خاک شناسی دانشگاه آزاداسلامی اصفهان با بیان اینکه ۲ طرح مطالعاتی برای بررسی اثرات زیست محیطی خشک شدن تالاب بین المللی گاوخونی با همکاری اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان توسط دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۴۰۱ انجام شد، گفت: چهار تفاوت فاحش در نتایج این ۲ مطالعه که به فاصله چهار سال انجام شد، مشاهده کردیم.

پروفسور احمد جلالیان افزود:اولین موردی که در نتیجه مطالعات سال ۱۴۰۱ قابل توجه بود، مقدار نرخ فرونشست گردوغبار در حوضه آبریز تالاب گاوخونی بود که سال ۱۳۹۷ به میزان ۴۶ تُن در کیلومتر مربع در سال بود، اما در مطالعات نهایی ۱۴۰۱ به ۲۲۴ تُن در کیلومتر مربع در سال رسیده که تقریباً پنج برابر شده است.

مجری طرح بررسی اثرات زیست محیطی خشک شدن تالاب بین المللی گاوخونی گفت:: افزایش پنج برابری نرخ فرونشست گردوغبار به معنای آن است که گردوغبار در آن منطقه زیاد شده و شرایطی را فراهم می‌کند که مناطق بیشتری را تحت تأثیر قرار دهد.

جلالیان خاطرنشان کرد: نتیجه مطالعات سال ۱۴۰۱ نشان می‌دهد که مقدار کادمیوم در گردوغبار حوضه تالاب به ۲.۶ میلی‌گرم بر کیلوگرم رسیده در حالی که در سال ۱۳۹۷ هفت دهم میلی‌گرم بر کیلوگرم بود و تقریباً می‌توان گفت که میزان کادمیوم سه برابر شده است و باید توجه داشت که کادمیوم عنصری بسیار خطرناک است که باعث بروز مشکلات زیست محیطی و سلامتی می‌شود.

او  با اشاره  به افزایش میزان شاخص بار آلودگی (PLI) در گردوغبار حوضه تالاب گاوخونی  گفت: در این باره نیز ۲ مطالعه در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۴۰۱ انجام دادیم که تغییرات نتایج آن قابل توجه است، زیرا میزان PLI که درجه سَمیَت نمونه‌های گردوغبار حوضه تالاب را نشان می‌دهد در سال ۱۳۹۷ حدود ۲.۵ بوده و در سال ۱۴۰۱ به حدود ۳.۹ رسیده است.

جلالیان ابراز داشت: نتیجه این مطالعات نیز حاکی از آن است که گردوغبار در حوضه تالاب به طرف سمی شدن پیش می‌رود و به بیان دیگر مقدار عناصر سنگینی، چون کادمیوم، روی و سرب در گردوغبار تالاب افزایش یافته است.

استاد گروه خاک شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان گفت: از دیگر نتایج مطالعات اخیر ما در حوضه تالاب بین المللی گاوخونی افزایش مقدار رس در بافت گردوغبار این پهنه ۳۶۰ هزار هکتاری است.

جلالیان با بیان اینکه تالاب گاوخونی به طرف فعال شدن و تشکیل کانون‌های ریزگرد پیش می‌رود، تصریح کرد: این تالاب اگر احیاناً احیا نشود در زمان کوتاهی چشمه‌های ریزگرد سمی آنکه عمدتاً در مَصب و در شرق تالاب است، فعال خواهند شد.

او خاطرنشان کرد: تالاب می‌تواند با جریان پایدار آب در رودخانه و تأمین حقابه زیست محیطی ۱۷۶ میلیون مترمکعبی در سال، احیا شود و در غیر این صورت چشمه‌های ریزگرد تالاب فعال خواهند شد که ریزگرد‌های بسیار سمی با ذرات بسیار ریز از نوع رس‌های اسمکتیت تولید می‌کنند که ظرفیت کاتیونی بالا دارند و می‌توانند مقدار زیادی از این فلزات سنگین را در خود جمع کنند.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: در نتیجه با توجه به اینکه بویژه در تابستان گل باد‌ها سمت و سوی شرقی و غربی دارد، ریزگرد‌های تالاب نه تنها اصفهان که حتی به تهران خواهند رسید و حتی معتقد هستیم کشور‌های همسایه را نیز تحت تأثیر قرار خواهند دهد، زیرا وقتی ذرات ریز ارتفاع بالا روند و مسافت زیادی را طی می‌کنند همانطور که ریزگرد‌های هورالعظیم تا رشت هم آمد، ریزگرد‌های گاوخونی نیز مناطق وسیعی را درگیر خواهد کرد.

جلالیان افزود: وضعیت کنونی تالاب گاوخونی زنگ خطری است که در مطالعات اخیر آن را احساس کردیم و امید است مسئولان استان به آن توجه کند و تقاضای ما برقراری حقابه تالاب گاوخونی است که با جریان پایدار ۱۰ تا ۱۵ متر مکعب بر ثانیه آب در رودخانه زاینده رود تأمین خواهد شد.

وسعت حوضه آبریز تالاب بین المللی گاوخونی ۳۶۰ هزار هکتار بوده و پهنه ۴۷ هزار هکتاری تالاب بخشی از آن است.

منبع: مهر