اقتصاد گردشگری؛ حلقه مفقوده توسعه گیلان
بین وجود ظرفیت‌ها و توانمندی‌های گردشگری و بهره گیری از آنها در توسعه اقتصادی در گیلان به عنوان استان گردشگرپذیر ناترازی فراوانی وجود دارد که استفاده از آن نیازمند برنامه جدی و مدون است.
وجود ظرفیت‌های عظیم طبیعی، اقلیمی، تاریخی و گردشگری، گیلان را به یکی از مهم‌ترین و پرترددترین مقاصد مسافرین و گردشگران داخلی و خارجی تبدیل کرده تا جایی که به گفته مسئولان مربوطه، بیش از ۸۵ میلیون مسافر و گردشگر در سال جاری به این استان سفر کرده است.
طبیعت چشم نواز، جنگل‌های سر به فلک کشیده، سواحل آرام و خنک، آبشارهای مواج و دل انگیز، رودخانه‌های خروشان، تالاب‌ها و چشمه‌های جوشان، گیلان را به دهکده کوچک گردشگری در کشور تبدیل کرده است.
فرصت‌ها و ظرفیت‌ها بویژه در حوزه گردشگری گیلان، اگر چه تاکنون به رونق اقتصادی در این بخش نیانجامیده، اما حاصلخیزی اقتصاد گردشگری در گیلان فرصت مناسبی را فراهم کرده تا این استان ناترازی های اقتصادی خود در بخش‌های دیگر را با تکیه بر اقتصاد گردشگری جبران کند.
یکی از بخش‌هایی که در ایام کرونا به آن آسیب جدی تری وارد شد، بخش گردشگری بود. شیوع کرونا با تعطیلی مسافرت‌های زمینی، هوایی، دریایی و ریلی و در نتیجه بسته شدن تأسیسات و امکانات گردشگری و اقامتی همراه شد، ضربه سنگینی که شاید برای ترمیم آن سال‌ها زمان نیاز است.
اما حالا بعد از عبور موقتی از کرونا و کنترل نسبی این همه گیری خطرناک و کشنده، کسب و کارها در بخش‌های مختلف از جمله گردشگری جان تازه ای به خود گرفته است، تا جایی که پیش بینی می‌شود با توجه به قرارگیری در پسا کرونا، سیل سفرها بویژه در ایام نوروز در کشور به راه بیافتد و این مهم در استان‌های گردشگر پذیر چون گیلان تصاعدی خواهد بود.
گیلان عروس جهان
«سیدعلی آقازاده» نماینده مردم رشت و خمام در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه گردشگری در گیلان از جایگاه ویژه ای برخوردار است، اظهار کرد: وجود سبقه تاریخی، تمدن، ارزش‌های فرهنگی و بستگی‌های فرهنگی در گیلان، استان را جزو مناطق گردشگری کشور تبدیل کرده است.
وی، گیلان را عروس جهان معرفی کرد و افزود: تنوع جذابیت‌های گردشگری، تاریخی، طبیعی و فرهنگی و اقلیمی در گیلان در جهان منحصر به فرد است.
نماینده مردم رشت و خمام در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه گیلان به قطب سیاحتی و گردشگری کشور تبدیل شده است، گفت: تنوع غذایی، اقلیمی و طبیعی در گیلان با ذائقه هم میهنان عزیز سازگاری دارد و همین مسئله موجب رونق گردشگری در این استان شده است.
آقازاده،صنعت و اقتصاد گردشگری جز سیاست‌های راهبردی توسعه گیلان صنعت و اقتصاد گردشگری را جز سیاست‌های راهبردی توسعه گیلان برشمرد و بیان کرد: گردشگری بعد از کشاورزی و صنعت جزو اولین راهبردهای اقتصادی و اشتغال گیلان است.
وی با اشاره به ع زم جدی دولت و مجلس برای تحقق اقتصاد گردشگری در گیلان، افزود: تقویت زیر ساخت‌های گردشگری گیلان نیازمند مشارکت همه دستگاه‌ها است و مجمع نمایندگان هم در این بخش پیش فعال است.
عضو مجمع نمایندگان گیلان با اشاره به ظرفیت سواحل و دریا در این استان، بیان کرد: توجه به گردشگری دریا پایه در گیلان می‌تواند اقتصاد و اشتغال این استان را متحول کند.
آمادگی ۳ هزار واحد گردشگری گیلان در نوروز
«ولی جهانی» مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به فعالیت بیش از ۳ هزار تأسیسات و اماکن گردشگری در این استان، اظهار کرد: گیلان با اجرای بیش از ۱۵ هزار طرح گردشگری به استقبال نوروز ۱۴۰۲ می‌رود.
وی از برپایی ۱۴۰۲ سفره هفت سین سنتی در گیلان خبر داد و افزود: این تعداد سفره هفت سنتی با کمک شهرداران و فرمانداران در شهرهای گیلان در ایام نوروز برپا می‌شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان از برپایی ۳۰۰ جشنواره سنتی و آئینی در این استان خبر داد و بیان کرد: این تعداد جشن و مراسم آئینی با هدف شور و نشاط اجتماعی در بین مردم و مسافرین در گیلان برگزار می‌شود.
جهانی با بیان اینکه۹۰ نمایشگاه فروش صنایع دستی در گیلان برپا می‌شود ۹۰ نمایشگاه فروش صنایع دستی در گیلان برپا می‌شود، گفت: این تعداد نمایشگاه با تشکیل ۱۲۰۰ غرفه با محوریت عرضه صنایع دستی و تولیدات بومی گیلان در همه شهرهای گیلان در ایام نوروز دایر می‌شود.
وی با اشاره به نقش تبلیغات و رسانه در معرفی جاذبه‌های گردشگری و تاریخی گیلان، افزود: بیش از ۲۰۰ هزار بروشور در جهت معرفی ظرفیت‌های گردشگری گیلان توسط ۷۰ مرکز اطلاع رسانی در بین مسافرین توزیع می‌شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان با تاکید بر تقویت زیرساخت‌های گردشگری این استان در بخش‌های مختلف، اضافه کرد: ستاد خدمات سفرهای نوروزی در گیلان با مشارکت ۲۷ دستگاه خدمات رسان آماده پذیرایی و استقبال گرم از گردشگران و مسافران نوروزی است.
جهانی با بیان اینکه محورهای پرتردد گردشگری گیلان مرمت شده است، گفت: محورهای مواصلاتی، آبرسانی و دیگر زیرساخت‌ها برای استقبال آبرومندانه از مسافران در گیلان فراهم است.
وی از مرمت ۷۰ بنای تاریخی در گیلان خبر داد و افزود: این تعداد بناهای تاریخی بعد از مرمت و بازسازی، به جاذبه‌های گردشگری تبدیل می‌شود.
اقتصاد گردشگری گیلان وابسته است
مدیرکل میراث فرهنگی گیلان با بیان اینکه زیرساخت‌های ریلی و زمینی برای پذیرش گردشگر تقویت می‌شود، گفت: احداث خط ریلی رشت – کاسپین و آستارا می‌تواند تحول شگرفی در حوزه گردشگری ایجاد کند.
جهانی با بیان اینکه اقتصاد گردشگری گیلان وابسته است، اضافه کرد: اجرای پروژه‌های مختلف از سوی دستگاه‌های خدمات رسان مستقیم و غیرمستقیم با اقتصاد گردشگری ارتباط و وابستگی دارد.
وی ادامه داد: حدود ۱۵۰ اقامتگاه بومگردی و گردشگری با ظرفیت بیش از ۵ هزار طرح در سال جاری به بهره برداری رسید که گام مثبتی در راستای تأمین زیرساخت‌های گردشگری استان تلقی می‌شود.
مدیرکل میراث فرهنگی گیلان اجرای بیش از ۳۰۰ پروژه طبیعی و تاریخی با محوریت گردشگری در این استان خبر داد و اضافه کرد: این تعداد پروژه‌ها با سرمایه گذاری بیش از ۵ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان و با ایجاد اشتغال ۳۰ هزار نفر در گیلان اجرامی شود.
جهانی با بیان اینکه روزنه‌های اقتصاد گردشگری دریا محور ظرفیت شناسی شده است، گفت: ظرفیت‌ها، هتل‌ها، رستوران‌ها و جاذبه‌های گردشگری ساحلی شناسایی شده است.
وی با اشاره به اینکه مسئولیت کمیته سواحل و دریا بر عهده اداره کل اجتماعی استانداری گیلان است، افزود: با تشکیل جلسات مستمر، آسیب‌ها و چالش‌های حوزه سواحل مورد بررسی قرار گرفته است.
مدیرکل میراث فرهنگی گیلان با اشاره به چالش غیررسمی بودن خانه مسافرها و بوم گردی‌ها در استان، بیان کرد: بسیاری از خانه مسافرها و بوم گردی‌های گیلان بدون مجوز میراث فرهنگی فعالیت می‌کنند که این تعداد به حدود ۴ هزار خانه مسافر می‌رسد و برای ساماندهی این تعداد نیازمند زمان و نیروی انسانی بیشتر هستیم.
فرصت سوزی در اقتصاد گردشگری گیلان
«سمیرا محمدی شیرکده» کارشناس تاریخ در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به ساختار گردشگری استان‌های شمال کشور بویژه گیلان، اظهار کرد: گیلان به دلیل شرایط اقلیمی و آب و هوایی و طبیعت کم نظیرش در طول سال میلیون‌ها مسافر و گردشگر را در خود می بیند که اگر بهره اقتصادی از این جمعیت شناور صورت گیرد دیگر چالشی به نام اشتغال و اقتصاد در گیلان نخواهیم داشت.
این کارشناس حوزه تاریخ و گردشگری با بیان اینکهفرصت سوزی در اقتصاد گردشگری گیلان اتفاق افتاده است فرصت سوزی در اقتصاد گردشگری گیلان اتفاق افتاده است، گفت: بانک اطلاعاتی، داده و شفافیت آماری از سهم اقتصاد گیلان در بخش گردشگری وجود ندارد و شاید یکی از حلقه‌های مفقوده اقتصاد گیلان همین باشد.
محمدی با اشاره به توانمندی‌های گردشگری گیلان در بخش‌های مختلف، اضافه کرد: گیلان در مقایسه با سایر استان‌های شمالی نظیر مازندران، به خوبی نتوانسته از توانمندی‌ها و ظرفیت‌های ارزشمند گردشگری بهره کافی را ببرد و حداقل در بخش زیرساختی بسیار با استان همجوار فاصله دارد.
وی با تاکید بر تقویت زیرساخت‌های بزرگراهی، افزود: ترافیک معضل کشنده تعطیلی‌ها در گیلان است و بویژه در ایام نوروز این موضوع بسیار مشهود است به نظر می‌رسد باید بازتعریفی از زیرساخت‌های بزرگراهی گیلان برای پذیرش مسافرین و گردشگران صورت گیرد.
پراکنش زیرساخت‌های گردشگری گیلان یک نوع چالش است
این کارشناس مسائل تاریخی با بیان اینکه بدون شک گیلان استانِ گردشگری است، گفت: شاخص‌های اعتباری و بودجه‌ای گیلان باید بر اساس سرانه جمعیت گردشگری تعریف شود تا چالش‌های زیرساختی در بخش‌های مختلف را بتوان جبران کرد در غیر این صورت با این بودجه‌های قطره چکانی نمی‌توان هیچ ساختاری برای تقویت زیرساخت‌های گردشگری و هر حوزه دیگری فراهم کرد.
محمدی با تصریح بر اینکه وجود جاذبه‌ها، خدمات و زیرساخت‌های موجود در مقاصد گردشگری در نظام گردشگری اهمیت ویژه ای دارد، اضافه کرد: برای برآوردن نیازها و خواسته‌های مورد انتظار گردشگران و افزایش رضایت آنها ارائه زیرساخت‌های گردشگری ضرور دارد، اما در کنار لزوم وجود چنین زیرساخت‌هایی، توزیع فضایی و نحوه مکان یابی آنها، اهمیت بیشتری دارد.
وی با بیان اینکه پراکنش زیرساخت‌های گردشگری گیلان یک نوع چالش است افزود: آن چیزی که پژوهش‌ها و داده‌های آماری روایت می‌کند، بر اساس میانگین نزدیک ترین همسایه، الگوی پراکنش رستوران‌ها، مجتمع‌های گردشگری، هتل‌ها، هتل آپارتمان‌ها، اقامتگاه‌های بومگردی، مهمانپذیرها و کل زیرساخت‌های گردشگری گیلان به صورت خوشه‌ای بوده و بر اساس تحلیل خوشه‌ای فضایی چند فاصله‌ای پراکنش زیرساخت‌های گردشگری این استان در مجموع دارای پراکنش خوشه‌ای هستند.
این کارشناس حوزه گردشگری با تاکید بر توسعه متوازن گردشگری در گیلان، بیان کرد: گیلان نیازمند توسعه متوازن گردشگریگیلان نیازمند توسعه متوازن گردشگری بوده که تحقق این امر مستلزم برنامه ریزی بلندمدت و همچنین تبدیل منابع گردشگری استان به جاذبه است.
محمدی شیرکده با اشاره به اینکه حضور مسافرین و گردشگران اگرچه مزایای اقتصادی دارد اما ممکن است فاجعه زیست محیطی به بار بیاورد، گفت: اگر مسئله جمع آوری زباله و ساماندهی آن در بین مسافرین و گردشگران فرهنگ سازی و تبیین نشود قطعاً آسیب‌های زیست محیطی آن بیشتر از منفعت اقتصادی آن می‌باشد.
وی با اشاره به آلودگی زیست محیطی مسافران و گردشگران در روستاها و اماکن بکر طبیعی گیلان، افزود: بارها مشاهده شده که طبیعت بکر و کم نظیر سیمای روستایی گیلان با حضور مسافرین به جهنمی از زباله تبدیل شده است و کسی هم پاسخگوی این فاجعه زیست محیطی نیست.
این کارشناس تاریخی با تاکید بر مرمت بناها و آثار تاریخی، بیان کرد: مرمت و بازسازی آثار تاریخی اگر با حضور و مشاهده مسافرین و گردشگران همراه شود در روند نگهداری و حفظ آن اثر مثبت خواهد گذاشت.
محمدی ادامه داد: تا جایی که مطلع هستم در اکثر بناهایی که در دست مرمت هستند پوستر «ورود ممنوع» نصب شده است.
وی با اشاره به اثرگذاری واقعه دیداری و مشاهده واقعیت‌ها، افزود: مخاطب و گردشگر با دیدن زحمات مرمت کاری آثار باستانی، حساسیت بالای این کار برایشان ملموس‌تر می‌شود.
اجرای برنامه‌ای مدون برای جبران ناترازی ها اگرچه بین وجود ظرفیت‌ها و توانمندی‌های گردشگری گیلان و بهره گیری از این ظرفیت‌ها در توسعه اقتصادی استان، ناترازی فراوان وجود دارد و البته با توجه به اقدامات صورت گرفته در سال‌های اخیر هنوز استان گیلان فرصت و ظرفیت به ایده آل توسعه اقتصاد گردشگری دست نیافته است.
بهره گیری از حضور میلیون جمعیت در طول چهارفصل سال در گیلان می‌تواند اقتصاد این استان را رونق داده و فقر نهان در زیر پوست سبز گیلان را ریشه کن کند. نبود زیرساخت‌های لازم از یک سو و همچنین تبلیغات نامنظم و حساب نشده از سوی دیگر، سرگردانی مسافران در ایام مختلف سال را در گیلان به همراه داشته است. به نظر می‌رسد چالش تبلیغات گردشگری همراه با نبود زیرساخت‌های لازم در این بخش حلقه مفقوده اقتصاد پرسود گردشگری در گیلان باشد که متولیان امر باید چاره‌ای برای آن بیاندیشند.
منبع: مهر
