غفلت از ۳۰۰ روز آفتابی

با رشد سریع جمعیت و افزایش نیاز به انرژی، ایران با چالش‌های جدی در زمینه تامین پایدار انرژی مواجه است. همزمان، محدودیت‌های زیست‌محیطی و اقتصادی ناشی از مصرف منابع فسیلی و گاز طبیعی، باعث شده است که توجه به انرژی‌های تجدیدپذیر به‌عنوان یک راهکار استراتژیک و آینده‌نگرانه در دستور کار قرار گیرد.

ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد خود، از ظرفیت‌های بسیار بالایی در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر برخوردار است. بر اساس گزارش‌های اخیر، بیش از ۳۰۰ روز آفتابی در سال در بسیاری از مناطق کشور، به‌ویژه در نواحی مرکزی و کویری، ایران را به یکی از مناسب‌ترین کشورها برای تولید برق خورشیدی تبدیل کرده است. علاوه بر این، بادهای قوی و پایدار در مناطقی مانند استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، و گیلان، شرایط مطلوبی برای بهره‌برداری از انرژی بادی فراهم می‌کند.

با وجود این ظرفیت‌های عظیم، سهم تجدیدپذیرها در تامین انرژی کشور همچنان ناچیز است. تاکنون، بخش عمده‌ای از نیاز انرژی ایران از منابع فسیلی نظیر نفت، گاز و زغال‌سنگ تامین می‌شود که این وابستگی علاوه بر ایجاد آسیب‌های زیست‌محیطی، ریسک‌هایی همچون نوسانات قیمت جهانی انرژی و محدودیت‌های منابع را نیز به همراه دارد. با توجه به چالش‌های زیست‌محیطی نظیر تغییرات اقلیمی و آلودگی هوا در شهرهای بزرگ، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند یکی از مهم‌ترین راهکارهای کاهش آلاینده‌های کربنیو بهبود کیفیت هوا باشد.

کاهش واردات و توسعه صادرات با توسعه انرژی پاک

تولید برق از منابع تجدیدپذیر مانند خورشید و باد به شکل چشمگیری می‌تواند میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش داده و به تعهدات بین‌المللی ایران در زمینه تغییرات اقلیمی کمک کند. علاوه بر جنبه زیست‌محیطی، تجدیدپذیرها می‌توانند به تنوع‌بخشی به منابع تامین انرژی کمک کنند و خطرات ناشی از نوسانات قیمت نفت و گاز را کاهش دهند. با افزایش ظرفیت تولید برق از این منابع، وابستگی به واردات انرژی کاهش یافته و امکان صادرات برق به کشورهای همسایه به‌ویژه در شرایط مازاد تولید فراهم می‌شود.

با این حال، برای توسعه گسترده انرژی‌های تجدیدپذیر، نیاز به برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری گسترده در حوزه‌های زیرساختی و تکنولوژیکی وجود دارد. یکی از چالش‌های اصلی این بخش، هزینه‌های اولیه بالا در ساخت نیروگاه‌های خورشیدی و بادی است. برای حل این مشکل، سیاست‌گذاران باید به دنبال حمایت‌های دولتی و جذب سرمایه‌گذاری‌های خصوصی باشند. از جمله اقدامات موثر می‌توان به اعطای تسهیلات مالی برای توسعه پروژه‌های تجدیدپذیر، کاهش مالیات‌ها و تصویب قوانین حمایتی اشاره کرد.

کشورهای پیشرفته نشان داده‌اند که با مشوق‌های مناسب و سیاست‌های پایدار می‌توان هزینه‌های اولیه را به مرور زمان کاهش داد و زمینه‌های رشد اقتصادی پایدار را فراهم کرد. در این بین حمایت دولت از انرژی‌های پاک از طریق تدوین قوانین مناسب، تشویق بخش خصوصی برای ورود به این عرصه و ایجاد سازوکارهای تشویقی از جمله تضمین خرید برق تجدیدپذیرتوسط دولت، نقش اساسی در توسعه این صنعت خواهد داشت. تجربه کشورهای موفق نشان داده است که دولت با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های انتقال و توزیع برق می‌تواند یکی از بزرگ‌ترین موانع توسعه این صنعت را برطرف کند.

از طرف دیگر، بخش خصوصی نیز با نوآوری‌های تکنولوژیکی و راه‌اندازی پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر می‌تواند نقشی کلیدی در این تحول ایفا کند. سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های خورشیدی، بادی و سایر منابع تجدیدپذیر نه‌تنها به تامین پایدار انرژی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند اشتغال‌زایی گسترده‌ای را در بخش‌های مختلف صنعتی و فناوری فراهم آورد.

طبق آخرین آمار از وضعیت تولید انرژی‌های تجدیدپذیر انرژی تولید شده در این نیروگاه‌ها  در سال جاری تاکنون بالغ بر ۱۲۸۰ میلیون کیلوات ساعت انرژی تولید شده، بر این اساس تولید انرژی نیروگاه‌های تجدیدپذیر در مردادماه سال جاری ۲۶۴ میلیون کیلوات ساعت گزارش شده است که به نسبت به ماه گذشته یک درصد و نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۲۳ درصد رشد را نشان می‌دهد.

برنامه‌ریزی برای احداث ۳۰.۰۰۰ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰ میلادی

آنطور که مسعود رضایی- مدیر کل برنامه‌ریزی راهبردی و امور بین الملل سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری برق- اعلام کرده در برنامه‌های کلان جمهوری اسلامی ایران، مانند برنامۀ هفتم توسعه به ارتقای کاربرد این مولدها در تامین برق کشور تاکید جدی شده و در برنامه‌های وزارت نیرو در دولت‌های سیزدهم و چهاردهم نیز به صورت عملیاتی پرداخته شده است. از این رو، ساتبا به عنوان معاونت متولی موضوع در وزارت نیرو، برنامه‌ریزی برای احداث ۳۰.۰۰۰ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰ میلادی را انجام داده و بخش زیادی از این ظرفیت در مراحل کنترل پروژه قرار گرفته است، به‌گونه‌ای که هم‌اکنون برای بیش از ۱۳.۰۰۰ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر قرارداد امضاء شده و در مراحل مختلف دورۀ پیشرفت خود قرار دارند.

به گفته وی برای نیل به هدف یادشده، یعنی افزایش ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر به ۳۰.۰۰۰ مگاوات تا سال ۲۰۳۰ میلادی، «سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق» (ساتبا)، برنامه‌های اجرایی لازم را تدوین کرده و مدل‌های سیاستی جذابی را برای ورود سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی تدوین و مصوب نموده است تا علاقه‌مندی و اطمینان سرمایه‌گذاران برای ورود به این عرصه را بیشتر ‌کنند.

مدیر کل برنامه‌ریزی راهبردی و امور بین الملل سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری برق اظهار کرد: ایجاد تابلوی سبز بورس انرژی برای فروش برق نیروگاه‌های تجدیدپذیر، برای اولین بار در منطقۀ غرب آسیا، راه‌اندازی شهرک‌های تخصصی خورشیدی برای احداث سریع و راحت نیروگاه‌های خورشیدی توسط سرمایه‌گذاران، برنامه‌های تشویقی و برنامه‌های تکلیفی برای صنایع به منظور تامین بخشی از برق مصرفی از طریق منابع تجدیدپذیر، خرید تضمینی برق تجدیدپذیر نیروگاه‌های خصوصی با قیمت‌های تشویقی و احداث ۵۵۰ هزار سامانۀ خورشیدی پشت‌بامی ۵ کیلوواتی از جمله زیرساخت های ایجاد شده است.

با توجه به چالش‌های زیست‌محیطی و اقتصادی که ایران با آن‌ها روبه‌رو است، انرژی‌های تجدیدپذیر می‌توانند به‌عنوان یکی از ستون‌های اصلی تامین انرژی پایدار و ایمن نقش‌آفرینی کنند. توسعه این منابع نه تنها به کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی کمک خواهد کرد، بلکه وابستگی کشور به سوخت‌های فسیلی را کاهش داده و ایران را به یکی از پیشروان تولید انرژی پاک در منطقه تبدیل خواهد کرد.

منبع: ایسنا