لزوم ایجاد فضایی تخصصی برای فرهنگ و هنر / ماجرای ایجاد حریم در تئاتر شهر چیست؟

روز چهارشنبه _بیست‌ونهم آذر_ بود که محمد مهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حاشیه نشست هیئت دولت از آغاز عملیات طرح ایجاد حریم اطراف تئاتر شهر خبر داد و بیان کرد مطالبه بیش از ۳۰ ساله اصحاب تئاتر برآورد شد؛ در این راستا لزوم ایجاد حریم اطراف تئاتر شهر از سوی اهالی تئاتر بارها و بارها عنوان شده بود و آن‌ها گله‌های بسیاری از وزیران وقت ارشاد داشتند که تئاتر شهر تنها یک ساختمان در دل تهران نیست و آرزوی هر شیفته و عاشق هنر تئاتر در کل کشور است که در آن روی صحنه برود، اما اگر به دادش رسیده نشود، به‌طور قطع روزی باید شاهد تخریبش باشیم.

وزیران ارشاد وقت وعده‌های برای ایجاد حریم اطراف تئاتر شهر دادند، اما به قول یکی از هنرمندان عرصه تئاتر هر سال دریغ از پارسال؛ وزیر پشت وزیر آمد، اما حریم به تئاتر شهر نیامد.

حفظ حریم؛ قولی که عملی نشد

رضا کیانیان، هنرمند عرصه تئاتر و سینما در مصاحبه‌ای با گله از نبود حریم اطراف تئاتر شهر با یادآوری ساخت ایستگاه مترو در حریم این مجموعه گفت: در آن دوره، تمام هنرمندان تئاتر و حتی زنده‌یاد سمندریان در مجموعه تئاتر شهر جمع شدیم و از شهرداری و مسئولان مترو خواستیم تا این ایستگاه را در حریم تئاتر شهر نسازند.

وی افزود: ما از آن‌ها خواستیم این ایستگاه در ضلع دیگر پارک «دانشجو» ساخته شود و قرار هم بود چنین شود، اما متأسفانه این اتفاق نیفتاد و با ساخته شدن این ایستگاه، به زیبایی تئاتر شهر لطمه خورد. در آن دوره، هنرمندان تئاتر می‌توانستند به‌دلیل این بدقولی، شلوغ کنند، اما نکردند و بسیار منطقی با این قضیه کنار آمدند، اما مترو نباید زیر حرف خود می‌زد.

حال که سال‌ها از گلایه کیانیان می‌گذرد، هنرمندان بسیاری با درددل فراوان از ایجاد حریم تئاتر شهر و وجود دست‌فروش‌ها اطراف فرهنگی‌ترین ساختمان تهران گفتند؛ ساختمانی که دیگر تنها با شنیدن نامش یاد تئاتر و ستارهایش نمی‌افتی، یاد دست‌فروش‌ها، بازار و ناهنجاری اجتماعی اطرافش می‌افتی.

تئاتر شهر اعتبار و هنر این مملکت است

ایرج راد، هنرمند عرصه تئاتر ضمن یادآوری پیگیری‌های خانه تئاتر به‌منظور تعیین حریم مجموعه تئاتر شهر گفت: دو سال پیش نیز جلساتی با حضور نماینده شهرداری، نماینده شورای شهر، رئیس پلیس تهران، نماینده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نمایندگان خانه تئاتر برای مسئله حضور دست‌فروشان و تعیین حدود حریم مجموعه تئاتر شهر برگزار شد، اما نتیجه این جلسه که رضایت‌بخش هم بود، هیچ‌وقت اجرایی نشد.

وی افزود: مجموعه تئاتر شهر اعتبار فرهنگ و هنر این مملکت است و اجرایی شدن طرح حریم این فضای فرهنگی و هنری پس از مدت‌ها باعث مصونیت آن خواهد شد. به‌طور قطع باید برای دست‌فروشان و کسبه‌ای که اطراف مجموعه مشغول به فعالیت بودند، فضای دیگری در نظر گرفته شود؛ اقدام به پاک‌سازی محوطه تئاتر شهر گامی بزرگ، مؤثر و ابتدایی در راستای درخواست‌های هنرمندان و پیگیری‌های مداوم اداره کل هنرهای نمایشی محسوب می‌شود که نیازمند تداوم است، به هر شکل این بنا همچنان نیازمند دیوار و حفاظ است و طرح پاک‌سازی اطراف مجموعه کافی نیست؛ لازم است تا بر اساس فضاسازی و با توجه به حفظ زیبایی بصری مجموعه، دیوار یا حفاظی اطراف آن کشیده شود.

این هنرمند خاطرنشان کرد: در سال‌های قبل فضای بین پارک دانشجو و تالار وحدت به‌عنوان یک گذر فرهنگی تعریف شده بود که امیدوارم با تلاش‌های اداره کل هنرهای نمایشی و دیگر سازمان‌های مرتبط، فضایی آبرومند برای فعالیت‌های هنری و فرهنگی به وجود بیاید.

راد تصریح کرد: به‌طور مثال فروش کتاب توسط عزیزانی که از این راه امرار معاش می‌کنند، یکی از اتفاقاتی است که می‌تواند در این فضا اجرایی شود؛ مسئله ما در حقیقت این است که هر فضایی امکانات مختص به خود را دارا باشد و فضای فرهنگی مثل مجموعه تئاتر شهر هم باید امکانات و فضای اطرافش با مشخصات و مختصات فرهنگی و هنری آن هم‌خوانی داشته باشد.

حریم، دیوار نیست

حال که این روزها خبر آمدن حریم به تئاتر شهر مطرح است عده‌ای آن را دیوارکشی قلمداد می‌کنند، در صورتی که اگر پای حرف اهالی تئاتر و دلسوزان تئاتر شهر بنشینند متوجه می‌شوند مسئله دیوارکشی نیست و نباید چنین دیدگاهی داشت، بلکه حفظ یک ساختمان مقابل گزندها و زخم‌هایی است که طی سال‌ها خورده است؛ روزی از آتش کارتون‌خواب‌های اطرافش در امان نیست و روزی دیگر از دعواها و آسیب‌های که به ساختمان زده می‌شود.

حمیدرضا نعیمی، نویسنده، کارگردان و بازیگر تئاتر از مسئولان شهری خواست تا هرچه زودتر نسبت به پاک‌سازی و بهسازی حریم مجموعه تئاتر شهر اقدامات لازم را انجام دهند؛ نباید به حریم تئاتر شهر با دید سیاسی نگاه کرد، اینگونه باید نگاه کرد که یکی از قدیمی‌ترین ساختمان‌های این شهر را چگونه باید حفظ کرد تا آیندگان هم سهمی از آن داشته باشند.

وی افزود: کاری که کشورهای پیشرفته در حوزه فرهنگ و هنر می‌کنند، اینجا با دید سیاسی که جدا از گفتمان روزانه‌مان نیست، به آن نگاه می‌شود.

تئاتر شهر سال‌های نه‌چندان دور، حریم داشت

محمد حاتمی، بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون ضمن تاکید بر ضرورت آغاز عملیات ساماندهی حریم تئاتر شهر از نابه‌سامانی‌های پیش آمده در محیط پیرامونی مجموعه گلایه کرد و گفت: مجموعه تئاتر شهر سال‌های نه‌چندان دور، حریم داشت و اگر منظور ما از حریم همان حفاظت از مجموعه است، باید بگوییم متأسفانه دیگر وجود ندارد.

وی افزود: ضرورت وجود حریمی مشخص برای محیط پیرامونی مجموعه‌ای چون تئاتر شهر، امری اجتناب‌ناپذیر است که متأسفانه سال‌ها پیش بنا به تصمیماتی برداشته شد، اما اکنون با توجه به شرایط بسیار نابه‌سامانی که بر محیط خارجی این مجموعه حاکم است، اجرای عملیات تعیین حریم همچون دیگر مجموعه‌های فرهنگی مانند تالار وحدت بسیاری ضروری به نظر می‌رسد؛ زیرا اینجا یک مجموعه فرهنگی به‌شمار می‌آید که هم برای شهروندان دوستدار فرهنگ و هنر و هم برای اهالی تئاتر بسیار ارزشمند است؛ شاید تا امروز توجه به ماجرای حریم ضرورتی نداشت، اما اگر اکنون تصمیم و اراده‌ای برای این موضوع وجود دارد، باید هرچه زودتر کار آغاز شود؛ چرا که به نظر من حتی یک لحظه تأخیر در این تصمیم هم دیر است.

موضوع تعیین و آغاز عملیات اجرایی در این زمینه امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است که باید هرچه زودتر کار آغاز شود.

مجموعه تئاتر شهر یک ساختمان استثنایی برای شهروندان، علاقه‌مندان تئاتر و هنرمندان این عرصه است که هم از حیث معماری منحصر به فردی که دارد و هم به جهت اینکه برای بسیاری از اهالی تئاتر نقش مرکز تئاتر ایران را ایفا می‌کند، دربرگیرنده ارزش‌های فراوانی است که نباید در این اوضاع و احوال بد باشد.

حال قرار است حریم به تئاتر شهر بیاید هنرمندان از جای‌جای آن استفاده کنند؛ به قول یکی از هنرمندان فضای تئاتر شهر می‌تواند امکان بالقوه‌ای به همه هنرمندان از نقاشی و موسیقی گرفته تا پرفورمنس دهد و دیگر شاهد زشتی کنار این ساختمان زیبا نباشیم، تنها هنر ببینیم و هنر.