«پروژه نفوذ» و احتمال تکرار آن در بافت تاریخی شیراز
سوال بزرگ در هر طرح توسعه شهری این است که کارفرمای اصلی کیست؟ جواب این سوال صورت مسأله را برای همه حل می کند.
بافت تاریخی شیراز و موضوع تخریب خانه های تاریخی در این محدوده همچنان داغ است، هرازگاهی خبری از یک مصوبه و نامه جدید به گوش می رسد اما آنچه پیداست، فشارهای افکار عمومی و جامعه تخصصی تا این لحظه مانع از تخریب های مجدد در این بافت تاریخی شده است.
در همین راستا با محسن اکبرزاده، استاد دانشگاه و معاون پژوهشی پژوهشگاه ثامن در رابطه با اتفاقات اخیر در بافت تاریخی شیراز گفت وگو کردیم که مشروح آن را در زیر می خوانید.
چه کسی در سفر به شیراز همزمان به زیارت ۱۰ امامزاده می رود؟
وی ظهار کرد: شاید خانه های تاریخی در بافت های شیراز، مشهد، اصفهان و … صد و خرده ای ساله باشند اما خود بافت بیش از هفتصد سال قدمت دارد اما به صورت مصنوعی آن را فرسوده کرده اند، بعد می گویند فرسوده است، خب فرسوده اش کرده اید!
اکبرزاده ادامه داد: می گویند ما می خواهیم بین حرم شاه چراغ و سید علا الدین حسین ارتباط ایجاد کنیم، در این میان ۸ امام زاده واجب التعظیم هم هستند که می خواهیم به زوار آن ها سرویس بدهیم.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: من خودم شیرازی هستم، نوروز ۱۴۰۱ که اوج شلوغی شیراز است تمامی این مسیرها خلوت بود، اصلاً مگر چنین چیزی ممکن است که مسافر اینگونه زیارت کند؟ ممکن است یک اقلیتی از خانواده ها و آدم های مذهبی این تقید و شوق را داشته باشند که اگر خانوادگی رفتند، به زیارت هر دو حرم بروند اما همین خانواده های اصیل شیرازی هم همه امام زاده ها را زیارت نمی کنند، بنابراین اینکه بگویید به دنبال راه اندازی یک شبکه زیارتی در این ۳۶۰ هکتار بافت تاریخی هستید، پذیرفتنی نیست.
وی ادامه داد: درباره ترافیک زیارتی که بین شاهچراغ و سید علا الدین حسین ایجاد می شود، یک عکس نشان دهید که کوچه ها و خیابان های اطراف بافت شلوغ است و مردم اذیت شده اند.
اکبرزاده با طرح این سوال که کدام تقاضا می گوید که باید تعریض صورت گیرد، گفت: قطعاً هدف، زیارت و تعریض کوچه و خیابان های بافت تاریخی شیراز نیست، تقاضای زیارت حتی کنار معبر خلوت هم وجود ندارد. به تجربه و با قطعیت می گویم مدیران و تصمیم گیرانی دور از مسأله و کارگزارانی غیر صادق با اهداف غیر رسمی پشت پرده هستند که با هم کار می کنند.
نیازسنجی ها و داده های موبایلی شیراز کجاست؟
این استاد دانشگاه گفت: آقای تولیت شاهچراغ، شما که می گویید نیاز به تعریض وجود دارد مطالعات نیازسنجی تان را نشان دهید، مشاورتان کجاست؟ ما در حرم امام رضا (ع) از طریق آنالیز داده های موبایلی رصد می کنیم که به چه چیزهایی نیاز داریم، داده های موبایلی شیراز کجاست؟ بر مبنای همان توسعه دهید.
معاون پژوهشی پژوهشگاه ثامن ادامه داد: می گویند می خواهیم صحن محمدی بزنیم، آن صحن هیچ کجای داستان زیارت نیست، فقط چون تملک کرده اند و روی دست شان مانده می خواهند آن را تبدیل به صحن کنند.
وی افزود: من در طرح حرم حضرت امیر (ع) درگیر بودم و هستم، در سامرا کار کردم و الان هم مسئول مطالعات و طراحی طرح جامع حرم رضوی هستم، من به عنوان کسی که دکترای معماری اسلامی دارم و کارم این است می گویم آن صحن کارآیی ندارد، سال قبل قصد احداث داشتند اما فشار افکارعمومی و جامعه تخصصی منجر به این شد که عقب نشینی کنند. اولین یادداشتی که من درباره بین الحرمین سازی بین دو حرم مطهر نوشتم مربوط به سال ۱۳۸۶ است، ۱۵ سال پیش گفتم اینجا بحران داریم اما به تنهایی نمی توانستم کاری انجام دهم، اما امروز موضوع عمومی شده و چون فشار افکار عمومی روی کار است، دست نگه داشته اند.
عده ای خواسته اند گناه را به گردن میراث بیندازند
وی خطاب به رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی گفت: آقای امیری، الان بحث بافت و زندگی مردم و فشار سیاست است، زمانی که شما مسئولیت داشتید، چرا اجازه دادید در حریم منظری ارگ کریمخانی ساختمان سازی شود؟ متأسفانه در وزارت میراث فرهنگی حتی شخص وزیر هم از موضوع آنچنان که باید اطلاع ندارد، یک بحث تخصصی چندین ساله است که این بندگان خدا در وزارت میراث موضع خاصی در مورد آن ندارند، هر طور برایشان موضوع تعریف شود بر همان مبنا نظر می دهند.
اکبرزاده تأکید کرد: اصلاً ما می گوییم اینها بافت تاریخی نیست و یک سری کانکس موقت است، حرف ما این است که می خواهید یک کار غیر ضروری و ظالمانه انجام دهید که تبعات شهری منفی دارد. چرا میراث به عنوان یک بازیگر وارد موضوع شده آن هم وقتی که بافت ثبت نشده و اکثر خانه های داخل بافت هم ثبت ملی نشده اند؟ چون عده ای خواسته اند گناه را به گردن میراث بیندازند.
«پروژه نفوذ» و احتمال تکرار آن در بافت تاریخی شیراز
این استاد دانشگاه گفت: سوال بزرگ در هر طرح توسعه شهری این است که کارفرمای اصلی کیست؟ جواب این سوال صورت مساله را برای همه حل می کند، در یک دسته از جواب ها شبکه غیر رسمی و مدیران میانی محلی که می توانند در بازی دلالی ذی نفع شوند، بازیگران اصلی تخریب و تملک هستند.
اما در دسته دوم پاسخ ها ما به پروژه نفوذ می رسیم که در شیراز به حدس و گمان و در مشهد به یقین می توانیم درباره آن صحبت کنیم. اینکه گرافیک مستر پلانی که اقدامات آتی در بافت شیراز و شاهچراغ را نشان می دهد همان مسیر حج بهائیت است، می تواند محل سوال باشد و احتمال آن صفر نیست.
وی افزود: وقتی در مسیر حرم امام رضا (ع) و در بافت اطراف حرم ۳۰ مسجد و ۷۰ حسینیه تخریب می شود، دیگر نشانه های بارز می بینیم که یک محور که از یک نقطه قرار بوده به میدان برسد و اگر با خط صاف پیش می رفت هیچ مسجدی خراب نمی شد، خط شکسته شده تا ۳ مسجد بیشتر تخریب شود، این همان نفوذ قطعی است.
اکبرزاده تأکید کرد: آقای طبسی در اواخر عمرشان نسبت به اتفاقاتی که افتاده بود انتقاد داشتند، تولیت فعلی از طرح حریم رضوی که یک طرح صیانتی است دارد حمایت می‌کند. امام جمعه مشهد که در کشور به عنوان یک چهره دست راستی شناخته می‌شوند از زمان خود تخریب‌ها، کاملاً به این تخریب‌ها معترض بودند که داریم مشهد را شبیه کیشی با گنبد طلا درست می‌کنیم.
علمای مشهد در صحن های جدید نماز نمی خوانند
وی افزود: علمای مشهد در صحن‌های جدیدی که ساخته شده، حاضر نیستند نماز برگزار کنند، یعنی من نمی‌توانم به راحتی باور کنم که اتفاقاتی که دارد می‌افتد و پوست موزی که زیر پای تولیت شیراز و یا زیر پای امام جمعه‌های شیراز گذاشته می‌شود، انگیزه شخصی یا باور فکری خودشان است
این استاد دانشگاه گفت: وقتی در طرح حریم رضوی مشغول کار بودیم یک نقطه‌ای است که مردم مشهد به آن ارادت دارند که به آن کوچه پنجه می‌گویند، یک قدمگاهی منسوب به حضرت رضا(ع) است که مردم از اینجا کرامات زیاد دیدند، ما از حضرت رضا(ع) و از ائمه(ع) این‌جور آثار را داریم، در شیراز هم هست، کوچه قدمگاه را داریم و جاهای مختلف دیگر. قطعاً و قطعاً در تخریب‌های بافت‌های اطراف حرم در مشهد، انگیزه ضد مذهبی برای این تخریب‌ها وجود داشته و این برای متولیان و گروه کارشناسی دانشگاه تهران که این طرح را تهیه کردند روشن و واضح شده است.
وی ادامه داد: این برای ما هم واضح است، ما با اسناد و مشخصات واضح و عدد و کمیت می‌توانیم از این گزاره دفاع کنیم، ره باغ هایی که قبلاً تعریف می‌کردند عامدانه طوری جهت‌یابی می‌شود که بیشتر مسجد خراب کند و به باب‌های حرم نرسد، ره باغ بهشت با ره باغ سلام، مسیرهایی که امکان تشرف داشتند را بارگذاری سنگین تجاری کردند. دستگاه امنیتی استان درباره آن ورود کردند و شناسایی‌هایی هم صورت گرفته، اقداماتی هم صورت گرفته است که این را هم نمی‌شود چندان مطرح کرد
شیعه‌زدایی و ایران‌زدایی شدید و رادیکال در حال رخ دادن است
معاون پژوهشی پژوهشگاه ثامن ادامه داد: سال‌ها پیش یک آقایی آمد “ناصر پورپیرار” یک حرف‌هایی را زد سی.دی هم شد پخش هم شد، هنوز مردم ما می‌آیند تخت جمشید از این نگهبانان و راهنمایان می‌پرسند که راست است که تخت جمشید برای همین ۴۰۰- ۵۰۰ سال پیش است؟ راست است که تخت جمشید پروژه‌ای است که اصلاً اجرا نشده بوده؟ راست می‌گویند که قبلاً در ایران زندگی نمی‌کردند و یهودی‌ها ایرانی‌ها را آوردند؟ چهارتا گزاره تشکیکی هنوز دارد در جامعه ما دور می خورد.
اکبرزاده تأکید کرد: ما وقتی رفتیم سرداب خانه حضرت(عج) در سامرا به اسم توسعه و درست کردن جای خواب، که انگار هیچ جا دیگر روی زمین نبوده برای این کار، تمام آن اثر تاریخی را منفجر کردیم و سالن کردیم، اگر ده سال دیگر، بیست سال دیگر یک بهایی، یک وهابی بیاید و بگوید اصلاً سرداب امام زمان وجود ندارد یک سالن ۳۰۰ متری است که به آن سرداب می‌گویند! شما چه فکت واقعی دارید که به من بگویید آن‌جا سرداب امام زمان بوده است؟
شما که می‌آیید در حرم قم، صحن زیبای تاریخی را تغییر وضعیت می‌دهید دارید یک کُد تاریخی را تغییر می‌دهید، دیگر نمی‌توانید ادعای این را کنید که اینجا میراث تاریخی است. ما عامدانه و بدون ضرورت واقعی کاربردی در حال حذف مستنداتی هستیم که ثابت می‌کند شیعه در ایران پیشینه دارد. اگر ۷۰ سال دیگر، ۱۰۰ سال دیگر، با هژمونی سنگین رسانه‌ای گفتند شیعه ساخته ۱۳۵۷ است و ما قبل از آن تاریخ تشیع نداریم، دو نسل بعد از من، دفاع کالبدی ندارد بکند! ما نه دیگر در حرم‌هایمان کالبد تاریخی داریم نه بافت تاریخی در اطراف‌شان داریم نه حتی هندسه تاریخی داریم، حتی فرودگاه‌های ما از اینها قدیمی‌ترند!
وی با بیان اینکه ما شیعه‌زدایی و ایران‌زدایی شدید و رادیکال در حال رخ دادن است، افزود: متأسفانه این امر دارد با مهندسی اتفاق می‌افتد.
حرم شاهچراغ خرج اهداف سیاسی شده است
ما مدام می گوییم بافت تاریخی شیراز و دوستان می گویند حرم شاهچراغ، نتیجه این شده که رسانه های معاند می گویند حرم علیه بافت است، دوستانی که حرم را وسط می اندازند و آن را خرج اهداف خودشان می کنند در حال گروگانگیری حوزه های اعتقادی جمهوری اسلامی هستند و مدام برای رسانه های معاند خوراک ایجاد می کنند، آن وقت به ما برچسب همراهی با معاند را می زنند.
پس از نامه جمعی از اساتید دانشگاه به رئیس جمهور پیرامون بافت تاریخی شیراز، مدیریت شهری شیراز با یک فاصله زمانی نسبتاً طولانی نامه ای در پاسخ منتشر کرد و در آن با این ادبیات که بسیاری از امضا کنندگان نامه نسبتی با امر زیارت ندارند، غیرت دینی روی موضوعات ندارند و نمی دانند اینجا کجاست، ماهیت امضا کنندگان را زیر سوال بردند، این در حالی است که تقریباً هیج کسی را نداریم که در تهیه طرح های توسعه حرم های مطهر در نجف، کربلا، سامرا، کاظمین و مشهد کار کرده باشد و امضایش پای آن نامه نباشد.
اگر ما را که به عنوان خادم حرمین می شناسند و در حرم های مختلف در حال خدمت تخصصی هستیم و بابت همین موضوع هم از سوی رهبری مورد توجه قرار گرفتیم، راجع موضوع صلاحیت نداریم چه کسی می خواهد بیاید نظر دهد؟
مهره های ارزشمند شما کجا هستند؟ چه پشتوانه تئوریک قدرتمندی دارید؟ اینها سوالاتی است که باید پاسخ داده شود.
منبع: برنا
