گرما و سالمندی، ۲ مشکل حج ۱۴۰۲/ نیمی از زائران امسال بالای ۵۵ سال دارند
حج تمتع امسال با توجه به گرمای هوا در سرزمین وحی و همچنین حضور درصد قابل توجهی از زائران سالمند، ممکن است مشکلاتی ایجاد کند.
امسال ۸۷ هزار و ۵۵۰ ایرانی به حج تمتع اعزام می‌شوند که ظرفیت بسیاری از کاروان‌ها تکمیل شده و در روزهای آینده ثبت‌نام مشمولان به پایان می‌رسد.
کاهش ۱۰۰۰ نفر از عوامل اجرایی حج تمتع
خبرگزاری فارس در گزارش‌هایی به لزوم کاهش تعداد عوامل اجرایی و افزایش ظرفیت کاروان‌ها برای تشرف تعداد بیش‌تری از زائران به خانه خدا اشاره کرد که در نهایت سازمان حج و زیارت به جای کاهش عوامل اجرایی در حوزه ستادی، در حوزه خدمات‌رسانی اقدام به کاهش عوامل کاروان‌ها کرده و قرار است امسال نسبت به گذشته بیش از یک هزار نفر از عوامل حج کاروان‌ها کاسته شود.
بر همین اساس، برای کاروان‌های ۸۰ تا ۹۰ نفره فقط مدیر و معاون، کاروان ۱۱۵ تا ۱۳۵ نفره مدیر، معاون و یک مأمور پذیرایی سال اولی و کاروان‌های ۱۶۰ تا ۱۸۰ نفره مدیر، معاون، یک مأمور پذیرایی و مأمور پذیرایی دوم مشروط به میانگین سنی کاروان حضور خواهد داشت. اما به نظر می‌رسد با توجه به شرایط حج تمتع سال جاری نسبت به سال‌های گذشته، چنین تصمیمی مخاطراتی برای زائران به همراه داشته باشد که حتی با برقراری روابط سیاسی ایران و عربستان، اگر راهکارهای مناسبی برای رفع آن اتخاذ نشود، ممکن است تبعات منفی داشته و مشکلاتی را برای زائران ایجاد کند.
مخاطرات حج تمتع ۱۴۰۲؛ از افزایش دما در سرزمین وحی تا بالا بودن سن زائران
یکی از این اموری که باید به آن توجه کرد، گرمای هوا در عربستان هم‌زمان با حج تمتع سال جاری است. امسال موسم حج تمتع از اواسط خرداد تا پایان تیرماه برگزار می‌شود که با توجه به گرمای طاقت‌فرسای سرزمین حجاز، بالارفتن سطح آسیب پذیری حجاج و همچنین درخواست دریافت خدمات بیش‌تر و رسیدگی به وضع زائران در کاروان و ارجاع به درمانگاه و بیمارستان‌های ایرانی را درپی خواهد داشت. بر همین اساس، توجه به ترکیب کاروان و حضور عوامل اجرایی باسابقه و توانمند، نوع تغذیه، استراحت و حتی زمان تشرف به اماکن زیارتی و انجام اعمال حج تمتع اهمیت بسیاری دارد که باید در این رابطه برنامه‌ریزی صورت گرفته و زائران بر اساس برنامه دقیق اقدام کنند.
علاوه بر این، امسال نخستین حج بدون سخت‌گیری‌های کرونایی است و دیگر عربستان محدودیت سنی هم برای زائران در نظر نگرفته و به این ترتیب زائران بالای ۶۵ سال که سال گذشته امکان تشرف به حج تمتع نداشتند، امسال به این سفر معنوی مشرف خواهند شد؛ تا جایی که به گفته مسؤولان سازمان حج و زیارت بیش از نیمی از حجاج کشورمان بالای ۵۵ سال دارند و بر اساس بررسی خبرنگار فارس، تعداد زائران بالای ۶۰ سال در بسیاری از کاروان‌ها بالاست که این امر به معنای بالابودن سطح آسیب‌پذیری آن‌ها و ضرورت صرف وقت و انرژی بیش‌تر توسط عوامل اجرایی برای رسیدگی به وضع آن‌ها از انجام اعمال و مناسک حج تا مراقبت‌های بهداشتی و درمانی است.
افزایش احتمال آسیب پذیری حجاج با کاهش نیروهای خدمت‌رسان و تیم پزشکی
بر همین اساس، حضور تیم اجرایی توانمند نقش مهمی در انجام مناسک حج بدون مشکل برای زائران خواهد داشت. اما به نظر می‌رسد که در حج تمتع سال جاری مسؤولان مربوطه افراد باسابقه را به بهانه افزایش سن کنار گذاشته‌اند؛ به طوری که مدیران کاروان بالای ۶۰ سال دیگر امکان اعزام زائران را ندارند. از طرفی هم ۳۰ درصد مدیران کاروان‌های سال جاری افرادی هستند که اولین تجربه اعزام در قالب مدیر کاروان را دارند و به نوعی معدل و سطح تجربه و مهارت آن‌ها پایین‌تر از افراد باتجربه است که این امر هم با توجه به مخاطرات احتمالی حج تمتع سال جاری، احتمال آسیب‌پذیری در بین زائران را افزایش می‌دهد.
البته این اقدام سازمان حج و زیارت جای تقدیر دارد که فضا را برای جوانان و نیروهای تازه نفس باز کرده است. اما شاید در شرایط کنونی بهتر بود که درصد کم‌تری از کاروان‌ها را به این افراد اختصاص می‌داد و با توجه به احتمال برقراری عمره مفرده در ماه‌های آینده، ابتدا نیروهای جوان در کاروان‌های عمره مفرده به کار گرفته می‌شدند.
علاوه بر این، با توجه به تشرف میلیون‌ها زائر در سرزمین وحی، احتمال انتقال سویه‌های جدید از طرف حجاج دیگر کشورها به حجاج کشورمان بسیار بالاست که این موضوع سبب پرکارترشدن و مشغله بیش از پیش عوامل اجرایی کاروان‌ها و هیأت پزشکی خواهد شد. اما شنیده‌ها حاکی است که در جدیدترین تصمیم مسؤولان، تعداد تیم پزشکی کاهش یافته است و به ازای هر ۵۰۰ زائر یک پزشک اعزام می‌شود. این امر در حالی است که پیش از این بر اساس هر ۳۵۰ زائر یک پزشک در بین کاروان‌ها حضور داشت.
حذف دستیار زن و اجاره هتل‌هایی دور از مسجدالحرام
از دیگر اقدامات پرمخاطره مسؤولان، حذف دستیار زن در کاروان‌هاست. آن هم در سفری که بیش از ۵۰ درصد زائران را بانوان تشکیل می‌دهند و بر اساس گزارش‌ها حضور بانوان بدون همراه در حج امسال نسبت به گذشته بیش‌تر است. این امر می‌تواند موجب بروز چالش‌های بسیاری برای کاروان و عوامل اجرایی آن که همگی مرد هستند، شود.
همچنین به دلیل اینکه امسال با افزایش نرخ ارز، زائران حج تمتع هزینه بالایی برای این سفر پرداخته‌اند، انتظار ارائه خدمات مناسب‌تری هم از سوی کاروان‌ها دارند. البته که این افزایش هزینه حج تمتع به دلیل بالا رفتن رخ دلار است و شاید در کیفیت خدمات تغییر چندانی در حج امسال شاهد نباشیم. با این وجود، ممکن است برخی زائران چنین انتظاری داشته باشند که می‌توان با رسیدگی بهتر به زائران توسط عوامل کاروان‌ها به این انتظار به درستی پاسخ داد.
از دیگر موضوعات در حج تمتع امسال، اجاره هتل‌هایی در مناطقی دورتر از حرمین شریفین برای زائران ایرانی است. به دلیل گران بودن هتل‌هایی که به اماکن مقدسه نزدیک‌تر هستند، هتل‌های دور از مسجدالحرام هم اجاره شده است که این امر موجب ارائه درخواست‌های بیش‌تری از عوامل کاروان برای دریافت کمک و خدمات خواهد بود.
بر همین اساس، عوامل اجرایی کاروان سهم قابل توجهی در برقراری آرامش روانی زائران و ارتقاء کیفیت خدمات رسانی به آن‌ها دارند که البته کاهش تعداد آن‌ها در شرایط کنونی پیامدهای منفی در پی خواهد داشت؛ به طوری که در کنار تشدید بروز مخاطرات انسانی همچون افزایش تعداد بیماران یا فوتی‌ها و طولانی شدن دوره بیماری زائران، موجب بالا رفتن میزان نارضایتی در زائران و بروز تنش میان آن‌ها با عوامل کاروان و ستادهای حج به دلیل دریافت نکردن خدمات مناسب می‌شود و احتمال بروز اتفاقات ناگوار و غیرقابل پیش‌بینی همچون حج سال ۱۳۹۴ و اثرگذاری منفی بر تحولات اخیر روابط دوجانبه ایران با کشور عربستان را افزایش می‌دهد.
منبع: فارس
