ایمنا بررسی می‌کند
بحران آب، چالشی جهانی که نیازمند راهکارهای پایدار است
بحران آب به یکی از بزرگترین تهدیدهای جهانی تبدیل شده است، که زندگی میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر قرار داده و نیازمند اقدامات فوری و هماهنگ بین‌المللی است، این بحران نه تنها بر زندگی روزمره مردم تأثیر می‌گذارد، بلکه تهدیدی جدی برای امنیت غذایی، بهداشت عمومی و توسعه اقتصادی نیز محسوب می‌شود.
بحران آب یکی از بزرگترین چالش‌های جهانی است که امروزه با آن مواجه هستیم، با افزایش جمعیت و تغییرات اقلیمی، منابع آب شیرین به طور فزاینده‌ای تحت فشار قرار گرفته‌اند. این بحران نه تنها بر زندگی روزمره مردم تأثیر می‌گذارد، بلکه تهدیدی جدی برای امنیت غذایی، بهداشت عمومی و توسعه اقتصادی نیز محسوب می‌شود که برای مقابله با این چالش جهانی، نیازمند راهکارهای جامع و پایدار همچون مدیریت بهینه منابع آب، استفاده از فناوری‌های نوین و همکاری‌های بین‌المللی می‌باشیم و تنها از طریق تلاش‌های مشترک و هماهنگ می‌توانیم آینده‌ای پایدار و امن را تضمین کنیم.
عباس کشاورز، رئیس کمیسیون دانش بنیان اتاق ایران گفته بود: از دهه ۷۰ تا سال گذشته یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار کشاورزی آبی بر کشت محصولات پرآب بر کشور اضافه شده است همچنین اقلیم کشور ما تغییر کرده و سبب افزایش حرارت ایران شده و میزان افزایش حرارت ما دو برابر میزان جهانی است در این شرایط نزولات جوی هم به دلیل همین حرارت بالا مشکل کمبود آب را حل نمی‌کند.
وی می‌افزاید: در دهه ۶۰ شمسی حدود ۹۰ میلیارد لیتر آب در رودهای ما جاری بود اما الان این رقم به زیر ۵۰ لیتر کاهش یافته است. همچنین در دهه ۵۰، ۴۷ هزار حلقه چاه در کشور وجود داشت که امروز این تعداد به ۹۰۰ هزار افزایش پیدا کرده و از هر چاه ۲۰۰ هزار لیتر در سال آب برداشت می‌شد که امروز این رقم به ۵۰ هزار لیتر کاهش یافته است و این نشانه اضافه برداشت ما از آب‌های زیرزمینی است، در این شرایط با مشکل فرونشست نیز رو به رو هستیم و این پایداری سازه‌ها را با اشکال مواجه کرده است.
رئیس کمیسیون دانش بنیان اتاق ایران تصریح می‌کند: قانون توزیع عادلانه آب در سال ۶۱ تصویب شد اما هنوز اجرا نشده است و بهره‌وری فیزیکی و ریالی آب در کشور ما به ویژه در بخش کشاورزی پایین است بنابراین ما باید ۱۰ سال ریاضت آبی در کشور داشته باشیم و امنیت آبی ما منوط به تغییر رفتار ما با آب است.
بحران آب یک چالش جهانی است
مهدی پناهی، عضو هیئت علمی بخش خاک و آب مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان اظهار می‌کند: بحران آب یکی از بزرگترین چالش‌های جهانی قرن ۲۱ است، این بحران شامل کمبود آب شیرین، آلودگی منابع آب، توزیع ناعادلانه منابع آبی و افزایش نیازهای شرب، کشاورزی و صنعتی است که موجب ایجاد تنش‌های گسترده در مناطق مختلف جهان شده است، به عنوان نمونه منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا یکی از کم آب ترین مناطق جهان هستند، همچنین کشورهایی همچون یمن، سوریه، عراق و ایران با کمبود شدید منابع آب شیرین مواجه‌اند که در این مناطق، تغییرات اقلیمی و مدیریت نادرست منابع آبی و سایر عوامل، باعث کاهش منابع آب زیرزمینی و رودخانه‌ها شده است.
وی اضافه می‌کند: مناطق دیگری در دنیا همچون کالیفرنیا در آمریکا، بسیاری از شهرهای هند همچون چنای، شهر کیپ‌تاون در آفریقای جنوبی و مصر کم و بیش به طور متناوب دچار خشکسالی و بحران‌های آبی می‌شوند.
عضو هیئت علمی بخش خاک و آب مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان عنوان می‌کند: بحران آب یک مشکل جهانی است که نیازمند تلاش‌های هماهنگ در سطح بین‌المللی و مدیریت بهتر منابع آب است تا بتوان از پیامدهای فاجعه‌بار آن جلوگیری کرد، حال بحران آب در ایران به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک کشور به شدت حاد است و کاهش بارش‌ها، مدیریت نادرست منابع و افزایش جمعیت و توسعه صنعتی موجب شده است که سطح آب‌های زیرزمینی به شدت افت کنند.
پناهی ادامه می‌دهد: برآوردها نشان دهنده آن است، که ایران با کمبود آبی در حدود ۳۳ تا ۴۰ میلیارد مترمکعب در سال مواجه است، این کمبود ناشی از عواملی همچون کاهش بارش، مصرف بی‌رویه و افت سطح آب‌های زیرزمینی است.
وی درباره بهبود وضعیت، راه‌حل‌های اولویت داری را پیشنهاد می‌کند:
۱. مدیریت بهینه منابع آب، اجرای برنامه‌های مدیریت یکپارچه منابع آب برای استفاده پایدار و منصفانه از منابع آب؛
۲. توسعه فناوری‌ها در حوزه مصرف آب: استفاده از فناوری‌های نوین مانند روش‌های مناسب جمع‌آوری آب باران و آبیاری هوشمند برای افزایش کارایی مصرف آب. با استفاده از فناوری‌های مدرن آبیاری (مانند آبیاری قطره‌ای)، می‌توان مصرف آب در کشاورزی را ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش داد.
۳. آموزش، فرهنگ سازی و افزایش سطح آگاهی: آموزش جوامع شهری، کشاورزی و صنعتگران درباره مصرف بهینه آب و ترویج فرهنگ صرفه‌جویی در آب.
۴. بازیابی و بازچرخانی آب: تشویق و سرمایه گذاری برای بازچرخانی آب‌های استفاده‌شده و استفاده مجدد از آب در صنایع و کشاورزی.
۵. حفاظت از منابع طبیعی: حفاظت و احیای منابع آبی طبیعی مانند تالاب‌ها و رودخانه‌ها برای حفظ اکوسیستم‌ها و کیفیت آب. تأمین و رعایت حقابه محیط زیستی تالاب، دریاچه و رودخانه در جهت حفاظت از آنها الزامی است.
۶. مدیریت مصرف آب: بهینه‌سازی مصرف در بخش کشاورزی که بزرگترین مصرف‌کننده آب است، با استفاده از روش‌های آبیاری مدرن مانند آبیاری قطره‌ای.
۷. توسعه فناوری‌های ذخیره‌سازی: ساخت سدها و مخازن جدید و بهینه‌سازی سدهای موجود برای جمع‌آوری آب باران.
۸. حمایت از کشاورزی پایدار: ترویج کشت محصولات کم آب‌بر و ایجاد سیستم‌های مشوق برای کشاورزان.
۹. ترویج کشت محصولات کم آب‌بر: تغییر الگوی کشت به محصولات با نیاز آبی کمتر می‌تواند تأثیر زیادی در کاهش مصرف آب داشته باشد.
۱۰. توسعه سیستم‌های آبخیزداری: با مدیریت صحیح آب‌های سطحی و تقویت خاک، می‌توان به افزایش ذخیره آب در برخی مناطق کمک کرد.
عضو هیئت علمی بخش خاک و آب مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان متذکر می‌شود: با اجرای مؤثر این راه‌حل‌ها و افزایش آگاهی در جامعه، می‌توان بخش قابل توجهی از کمبود آب را جبران کرد، با بهبود مدیریت مصرف تخمین زده می‌شود، که حدود ۱۵ تا ۲۰ میلیارد مترمکعب از این کمبود قابل جبران باشد، البته این موضوع نیازمند همکاری دولت، بخش خصوصی و جامعه است.
بحران آب در ایران و جهان بسیار جدی است و پیامدهای دراز مدت آن که خشک شدن دشت‌ها و تالاب‌ها، فرونشست زمین، شوری آب‌های زیرزمینی و بروز چالش‌های جدی در مسیر حیات انسان و حیات وحش است می‌تواند دولت‌ها را با چالش‌های خطرناک مواجه کند.
پیش‌بینی می‌شود که تقاضای جهانی برای آب تا سال ۲۰۵۰ بین ۲۰ تا ۲۵ درصد افزایش یابد. همچنین، تعداد حوضه‌های آبریز با نوسانات سالانه بالا یا منابع آب غیرقابل پیش‌بینی تا ۱۹ درصد افزایش پیدا می‌کند که برای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، این آمارها به معنای زندگی ۱۰۰ درصد از جمعیت در شرایط تنش آبی بسیار شدید تا سال ۲۰۵۰ است.
منبع: ایمنا
