تجارت ایران و چین؛ موتور محرک اقتصاد زیر سایه تحریم‌ها

محبوبه کباری – نگاهی به روابط تجاری ایران و چین حاکی از این است که این موضوع سابقه بسیار طولانی دارد و اگرچه روابط تجاری مدرن و رسمی بین دو کشور در دهه‌های اخیر شکل گرفته اما به دلیل عوامل ژئوپلیتیکی، به‌شدت تقویت شده است؛ به طوری‌که فراتر از یک تعامل صرفاً اقتصادی، به یک محور استراتژیک در سیاست خارجی و تأمین نیاز‌های حیاتی هر دو کشور تبدیل شده است.

ایران و چین؛ مهم‌ترین شریک تجاری 

پیوند تجاری میان ایران و چین به‌ویژه در سال‌های اخیر که ایران تحت فشار‌های سنگین تحریم‌های بین‌المللی، به‌ویژه تحریم‌های ایالات متحده قرار گرفته اهمیت مضاعفی یافته است و از آن جایی که چین به عنوان یکی از بزرگ‌ترین بازار‌های مصرف انرژی جهان محسوب می‌شود عملاً به مهم‌ترین شریک تجاری ایران تبدیل شده است و نقش محوری در حفظ جریان صادرات نفتی کشور ایفا می‌کند.

یکی از موضوعاتی که اخیراً مطرح شده این است که آیا تحریم‌های شورای امنیت می‌تواند بر روابط تجاری ایران با دیگر کشور‌ها تأثیرگذار باشد؟ به گفته‌ی برخی از متخصصان و کارشناسان حوزه اقتصادی، تحریم‌های شورای امنیت به طور مستقیم بخش عمده‌ای از تجارت سنتی کالا‌ها و همین طور نفت را مورد هدف قرار نداده‌اند و درواقع، تاثیر تحریم‌ها بیشتر از طریق ایجاد ریسک‌های جانبی بوده است.

گفتنی است سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل بر روابط تجاری ایران و چین تاثیرگذار است؟

به گفته برخی از کارشناس‌های حوزه اقتصادی، هرگونه افزایش یا کاهش در حجم مبادلات تجاری ایران و چین را باید در چارچوب ریسک‌های ناشی از تحریم‌های آمریکا و توانایی چین برای دور زدن آن‌ها جست‌و‌جو کرد؛ نه مصوبات شورای امنیت سازمان ملل؛ به طوری‌که به اذعان آن‌ها، در سال‌های اخیر که مبادلات تجاری ایران و چین در سطح بالایی قرار دارند، عمده‌ی این مبادلات بر پایه‌ی نفت و کالا‌های غیرحساس تجاری استوار است و اگرچه ابزار‌های تحریمی ابعاد روانی و حقوقی قوی دارند، اما آمار تجارت خارجی دو کشور نشان می‌دهد که با وجود فشار‌های خارجی، نه تنها روابط اقتصادی ایران و چین کاهش نیافته، بلکه در برخی از حوزه‌ها به سطوح بی‌سابقه‌ای رسیده و این موضوع نشان‌دهنده عمق روابط استراتژیک و نیاز متقابل طرفین است و آمار‌ها حاکی از این موضوع است.

مجیدرضا حریری رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین درمورد تأثیر تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل بر روابط تجاری ایران و چین گفت: هیچ یک از تحریم‌های سازمان ملل تجاری نیستند و آن چه که در تحریم‌های سازمان ملل آمده درمورد صنایع هسته‌ای و برخی از بخش‌های صنایع موشکی است. در نتیجه، نباید در تجارت عادی ایران با چین تاثیرگذار باشد؛ به طوری‌که اگرچه تحریم‌های آمریکا فروش نفت را برای ایران ممنوع کرد، اما چینی‌ها این تحریم‌ها را نادیده می‌گیرند و در حال خرید تقریباً بیش از ۹۰ درصد نفت کشور هستند. البته ممکن است تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل تأثیر روانی و جانبی داشته باشند ولی تا این لحظه از طرف چینی‌ها پالسی برای تأثیر تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل بر روابط تجاری ایران و چین دریافت نشده است حتی باید به این موضوع توجه کرد که اگرچه کشور به خاطر تحریم‌های آمریکا با محدودیت‌هایی روبروست. اما با این وجود، حدود ۱۵۰ – ۱۴۰میلیارد دلار تجارت خارجی در سال داریم.

حریری درمورد شرایط تجارت ایران و چین ادامه داد: اگرچه نمی‌توان گفت که شرایط تجاری ایران و چین در بهترین حالت است ولی با وجود سختی ها، اما روابط وجود دارند؛ به طوری‌که سال گذشته، بیش از حدود ۷۰ میلیارد دلار معامله نفتی و غیرنفتی با چین داشتیم که این عدد تقریباً در روابط دو جانبه ایران و چین بی‌سابقه بوده است؛ به طوری‌که حتی در سال‌های قبل از تحریم نیز به چنین رقمی دست پیدا نکرده بودیم.

رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین درمورد آمار معاملات تجاری ایران و چین در ۶ ماه امسال گفت: آمار‌های موجود در گمرک ایران و چین بیانگر واقعیت مبادلات تجاری کشور با چین نیست. زیرا ما سالانه، با توجه به قیمت نفت حدود ۳۰ تا ۴۰ میلیارد دلار به چین نفت می‌فروشیم که به دلیل تحریم‌های آمریکا در آمار گمرکی این کشور وجود ندارد. اما بر اساس برآورد کلی که بین دو کشور انجام شده است به این نتیجه رسیده‌ایم که به طور مثال؛ عدد تجارت ایران و چین در سال ۱۴۰۳ از ۷۰ میلیارد دلار هم عبور کرده و در ۶ ماه امسال نیز، این عدد بیشتر شده است.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان